Rabies Vaccine Information For Goat Farmers

मित्रांनो आज आपण रेबीज या अतिशय भयानक अश्या रोगाबद्दल माहिती घेणार आहोत त्याच प्रमाणे रेबीज वर कुठले कुठले औषध बाजारात उपलब्ध आहेत ते सुद्धा या लेखाच्या माध्यमातून जाणून घेऊ.

रेबीज म्हणजे काय ? Whats is Rabies ?

रेबीज हा एक व्हायरल झुनोटिक न्यूरोइनव्हॅसिव्ह रोग आहे ज्यामुळे मेंदूमध्ये असमतोल होते आणि सामान्यतः रेबीज हा रोग प्राणघातक असते.  रेबीज, विषाणूमुळे होणारा रोग आहे, प्रामुख्याने सस्तन (स्तनधारी) प्राण्यांना संक्रमित करतात.  प्रयोगशाळेत असे आढळून आले आहे की पक्ष्यांना सुद्धा संसर्ग होऊ शकतो, तसेच पक्षी, सरपटणारे प्राणी आणि कीटकांपासून पेशी संवर्धन होऊ शकते.
रेबीज असलेल्या प्राण्यांच्या मेंदू मध्ये दोष होतो आणि ते विचित्र आणि अनेकदा आक्रमकपणे वागतात, ज्यामुळे ते दुसर्‍या प्राण्याला किंवा माणसाला चावू शकतात आणि रोग पसरवण्याची शक्यता वाढते.

प्राण्यांमधील रेबिजचे तीन टप्पे. Rabies Steps in Animals

कुत्रे आणि इतर प्राण्यांमध्ये रेबीजचे तीन टप्पे ओळखले जातात.

पहिला टप्पा हा एक ते तीन दिवसांचा कालावधी असतो जो वर्तणुकीतील बदलांद्वारे दर्शविला जातो आणि त्याला प्रोड्रोमल स्टेज म्हणून ओळखले जाते.

दुसरा टप्पा उत्तेजक टप्पा आहे, जो तीन ते चार दिवस टिकतो.  हाच टप्पा आहे ज्याला बहुतेक वेळा फ्युरियस रेबीज म्हणून ओळखले जाते कारण बाधित प्राण्याच्या बाह्य उत्तेजनांवर अतिक्रियाशील असण्याची आणि जवळच्या कोणत्याही वस्तूला चावण्याची प्रवृत्ती असते.

तिसरा टप्पा म्हणजे अर्धांगवायू किंवा मुका टप्पा आणि तो मोटर न्यूरॉन्सच्या नुकसानीमुळे होतो.  मागच्या अंगांच्या पक्षाघातामुळे विसंगती दिसून येते आणि लाळ येणे आणि गिळण्यास त्रास होणे चेहऱ्याच्या आणि घशाच्या स्नायूंच्या अर्धांगवायूमुळे होते.  हे यजमानाची गिळण्याची क्षमता अक्षम करते, ज्यामुळे तोंडातून लाळ वाहते.  यामुळे चाव्याव्दारे संसर्ग पसरण्याचा सर्वात सामान्य मार्ग आहे, कारण विषाणू घसा आणि गालांमध्ये सर्वात जास्त केंद्रित असतो, ज्यामुळे लाळेला मोठा दूषित होतो.  मृत्यू सामान्यतः श्वसनक्रिया बंद पडल्यामुळे होतो.

विविध प्राण्यांमधील रेबीज Rabies Symptoms on Animals

1)मांजर
ज्या मांजरींना लसीकरण केले गेले नाही आणि त्यांना घराबाहेर जाण्यास परवानगी आहे त्यांना रेबीज होण्याचा सर्वाधिक धोका असतो, कारण त्या रेबीज ग्रस्त जनावरांच्या संपर्कात येऊ शकतात.  हा विषाणू बहुतेक वेळा मांजरी किंवा इतर प्राण्यांमधील मारामारी दरम्यान पसरतो आणि चाव्याव्दारे, लाळ किंवा श्लेष्मल त्वचा आणि ताज्या जखमांद्वारे प्रसारित होतो. कोणतीही लक्षणे दिसू लागण्यापूर्वी विषाणू एका दिवसापासून एक वर्षापर्यंत उष्मायन करू शकतो.  लक्षणे वेगाने सुरू होतात आणि त्यात असामान्य आक्रमकता, अस्वस्थता, सुस्ती, एनोरेक्सिया, अशक्तपणा, दिशाभूल, पक्षाघात आणि फेफरे यांचा समावेश असू शकतो. मांजरींमध्‍ये रेबीजचा संसर्ग रोखण्‍यासाठी पशुवैद्यकाकडून मांजरींचे लसीकरण (बूस्टरसह) करण्याची शिफारस केली जाते.

2) गाय, म्हैस आणि शेळी
पशुपालन क्षेत्रामध्ये जेथे व्हँपायर वटवाघूळ सामान्य आहेत, जंगली सस्तन प्राण्यांच्या तुलनेत त्यांच्या सहज प्रवेशामुळे, कुंपणात बांधलेल्या गायी वटवाघळांचे (घोड्यांसह) प्राथमिक लक्ष्य बनतात. संशोधकांनी गणना केली आहे की दरवर्षी 500 पेक्षा जास्त गुरे वटवाघळांनी पसरलेल्या रेबीजमुळे मरतात.
दुग्धजन्य गायींमध्ये रेबीजची प्रकरणे आढळून आली आहेत (कदाचित कुत्र्यांच्या चाव्याव्दारे पसरतात), ज्यामुळे या गायींपासून अनपेस्ट्युराइज्ड डेअरी उत्पादने वापरणाऱ्या मानवांना विषाणूची लागण होऊ शकते अशी चिंता निर्माण झाली आहे.

3) घोडा
घोड्यांच्या कुरणात रॅबीज प्राण्यांशी संवाद साधल्यास, सामान्यतः चावल्यामुळे (उदा. व्हँपायर वटवाघळांनी)  थूथन किंवा खालच्या अंगावर रेबीज होऊ शकतो.  लक्षणांमध्ये आक्रमकता, समन्वय, डोके दाबणे, चक्कर येणे, लंगडेपणा, स्नायूंचा थरकाप, आकुंचन, पोटशूळ आणि ताप यांचा समावेश होतो. रेबीजच्या अर्धांगवायूचा अनुभव घेणाऱ्या घोड्यांना गिळण्यास त्रास होतो आणि घसा आणि जबड्याच्या स्नायूंच्या अर्धांगवायूमुळे खालचा जबडा झुकतो.  विषाणूचे उष्मायन 2-9 आठवड्यांपर्यंत असू शकते. मृत्यू अनेकदा विषाणूच्या संसर्गाच्या 4-5 दिवसांच्या आत होतो. घोड्यांच्या रेबीजसाठी कोणतेही प्रभावी उपचार नाहीत.  पशुवैद्य तीन महिन्यांच्या वयात पाळीव प्राणी म्हणून प्रारंभिक लसीकरणाची शिफारस करतात, एका वर्षात पुनरावृत्ती करतात आणि वार्षिक बूस्टर देतात.

रेबिजच्या रोकथाम साठी भारतीय बाजारात उपलब्ध लसी. Anti Rabies Vaccines Available in India.

भारतात खालील लसी रेबीज या रोगासाठी उपलब्ध आहेत.

Nobivac® Rabies

RABIGEN^®

RAKSHA RAB

Disclaimer

नोट : मित्रांनो, वरील दिलेली माहिती ही फक्त माहितीसाठी आहे वरील लसींचा उपयोग करण्याआधी पशुवैद्यकीय यांचा सल्ला घ्यावा